Mensen doen eerder iets goeds voor anderen als ze zich bewust zijn van de gevolgen van hun gedrag en zich daar schuldig over voelen. Dit blijkt uit internationaal onderzoek in twintig landen. De studie laat zien dat mensen dit schuldgevoel vaak vermijden door de impact van hun gedrag te negeren. Wat anderen van je denken, en gevoelens van schaamte, blijken verrassend weinig invloed te hebben op sociaal gedrag.
Voor een goed functionerende samenleving is het belangrijk dat mensen zich sociaal gedragen: rekening houden met anderen, ook als ze daar persoonlijk geen direct voordeel van hebben. Wereldwijd varieert dit gedrag sterk: de één gedraagt zich veel socialer dan de ander. Hoe is dat te verklaren? Speelt cultuur hierin een rol, of zijn er meer algemene psychologische factoren?
Voor het onderzoek namen bijna 8.000 deelnemers uit twintig landen deel aan een grootschalig experiment. Zij moesten geld verdelen en kregen te horen dat hun keuze echte gevolgen zou hebben, zowel voor henzelf als voor anonieme anderen. Eén keuze was voordelig voor henzelf maar nadelig voor de ander. De andere optie was gelijkwaardiger, maar kostte de deelnemer zelf iets.
De onderzoekers voegden daar een interessante twist aan toe: deelnemers konden er soms voor kiezen níet te weten wat het gevolg van hun beslissing zou zijn. Zo hoefden ze zich ook niet schuldig te voelen over hun keuze. En soms werd aangekondigd dat hun keuze openbaar zou worden gemaakt, wat mogelijk schaamte zou oproepen.
‘Situaties waarin mensen de negatieve gevolgen van hun acties, voor anderen of het milieu, kunnen negeren, bevorderen egoïstisch gedrag’, zegt gedragseconoom Shaul Salvi van de Universiteit van Amsterdam en betrokken bij deze studie. ‘Het zichtbaar maken van de negatieve impact van iemands gedrag op anderen kan vriendelijker en attenter gedrag stimuleren. Een zeer gewenst einddoel.’
Lees het hele bericht op de site van de UvA.
