Speculatieve fictie

Geconfronteerd met steeds kritischere vragen over het onvoorstelbare energieverbruik van de datacentra waarop de nieuwe producten van OpenAI worden getraind en in productie worden genomen, is het verbijsterende antwoord van dit bizarre bedrijf: de Artificial General Intelligence die als resultaat uit deze investering gaat komen, gaat het klimaatprobleem oplossen. OpenAI erkent eigenlijk dat de productie van hun technologie de laatste nagel aan de doodskist is van het snel veranderende klimaat, maar hun product, waarvoor nog even de tanden op elkaar moeten, gaat het klimaatprobleem oplossen.

Yeah, right.

Een omvangrijkere zwendel zag de wereld nog nooit. In het boek The Empire of AI, dat eerder dit jaar verscheen, fileert tech-journalist Karen Hao de bedrijfsfilosofie van OpenAI. Ze beschrijft de vernietigende en mensonterende zoektocht naar de allergoedkoopste deals voor menskracht voor data-annotatie, en voor locaties en koelwater voor datacentra van de techbedrijven die de “cloud” verder uitbouwen om de groeiende behoefte om AI mogelijk te maken tegemoet te komen – en daarmee vreselijk veel geld te verdienen. De allergrootste investeringen die ooit ter wereld zijn gedaan, zijn in de laatste paar jaar gedaan, en ze gingen allemaal naar een kleine kring van ongereguleerde techbedrijven, met OpenAI als centripetale kracht naar het eigen middelpunt. Een race to the bottom. We stevenen af op een ramp.

Of is dit verhaal toch nog om te buigen naar een happy end? Misschien. Het Britse bedrijf cusp.ai, dat met medeoprichter Max Welling, hoogleraar machine learning aan de UvA, een stevige Nederlandse inbreng heeft, zet AI onder meer in om materialen te vinden die CO₂ optimaal kunnen opnemen – materialen die nog niet bestaan, maar die bij elkaar bedacht worden door AI. Eenmaal gesynthetiseerd, op grote schaal gefabriceerd, en vervolgens strategisch geplaatst en blootgesteld aan lucht kan dan het grote absorptiewerk beginnen. Je kunt je voorstellen dat onze zonnepaneelparken straks vergezeld worden van enorme CO₂-absorptieparken.

Misschien dat OpenAI dit bedoelde, en dat cusp.ai het al aan het doen is.

Mijn favoriete schrijver is Neal Stephenson. Zijn werk wordt wel geschaard onder het label speculatieve fictie. In zijn boek Termination Shock, dat in 2021 uitkwam, beschrijft hij een poging van een onwaarschijnlijke groep ondernemers, avonturiers en onze dan 45-jarige toekomstige koningin Amalia (in het boek heet ze Saskia), om met het afschieten van raketten met een lading van zwavel de atmosfeer in de staat te brengen als na een serie hele grote vulkaanuitbarstingen. En dat is geen gek idee: de uitbarsting van de Pinatubo op de Filippijnen op 15 juni 2001 zorgde bijvoorbeeld voor een verlaging van wereldwijde temperaturen van ongeveer 0.6 graden Celsius gedurende 15 maanden.

Twee extreem verschillende technische oplossingen, en ik weet niet welke speculatiever is dan de andere. Die van cusp.ai moet zich nog bewijzen, en als het lukt, waar veel investeerders in geloven, dan hebben we een van de sterkste voorbeelden ooit te pakken van AI als oplosser van onze grootste uitdagingen. De oplossing uit Termination Shock, speculatieve fictie, is in alles een tegenhanger: volkomen old school technologie, raketten, slingeren een van de meest old-school materialen, zwavel, de atmosfeer in.

Op welke oplossing zou u uw geld inzetten?