Omgaan met opwarming

Drie problemen staan klimaatmaatregelen in de weg

Ten eerste de neoliberale nadruk op individuele vrijheid, markten en deregulering. Dit biedt geen oplossing voor collectieve problemen die juist beperkingen van individuele vrijheid en markten en gecoördineerde regulering vereisen. Het is onvoldoende om hernieuwbare energie te stimuleren door alleen rijken te subsidiëren. De hele samenleving moet kunnen deelnemen aan de energietransitie, anders zullen mensen protesteren tegen klimaatmitigatie of stemmen op regeringen die geen prioriteit geven aan klimaatverandering.

Ten tweede zijn er culturele, economische, juridische en politieke aspecten van de fossiele brandstofverslaving die politici bewegen tot uitstel. Onze petrocultuur, petro-economie en  petrowetgeving (producenten en gebruikers van fossiele brandstoffen worden beschermd door contract- en investeringswetgeving die sterker blijken dan milieu- of mensenrechtenwetgeving) liggen hieraan ten grondslag. Het is gecompliceerd om fossiele-brandstofbedrijven te sluiten, omdat zij compensatie eisen en krijgen, waardoor middelen van de energietransitie naar de fossiele-brandstofbedrijven gaan.

Ten derde gebruikt de fossiele-brandstofsector zijn macht en rijkdom om het publiek te desinformeren en bij overheden te lobbyen. Dit alles leidt tot uitstel van maatregelen en nuluitstoot (overshoot-beleid) of het nemen van compenserende maatregelen (netto-nulbeleid), waardoor fossiele brandstoffen winstgevend blijven.

We houden onszelf voor de gek als we denken dat de situatie onder controle is: we denken dat als wij fossiele brandstoffen in 2050 uitfaseren, ontwikkelingslanden zullen volgen, terwijl zij beschikken over 78 % van de resterende fossiele brandstoffen. Niet alleen hun schuldenlast dwingt hen tot gebruik hiervan, lacunes in onze exportkredietregels en onze investeringen maken het mogelijk. Wereldwijd zal iedereen hier eeuwen onder lijden, de armen meer dan de rijken.

Het is tijd om de systemen die dit veroorzaken te ontmantelen. Wetenschappelijk onderbouwd beleid moet ervoor te zorgen dat samenlevingen binnen de grenzen van het aardse systeem functioneren om hun bestaan op de lange termijn veilig te stellen. We moeten desinformatie bestrijden om een geïnformeerde democratie te waarborgen. We moeten ons realiseren dat het principe om anderen geen schade te berokkenen essentieel en juridisch afdwingbaar is; als wij dat verloochenen, zullen anderen dat ook doen. We moeten ons financiële systeem loskoppelen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Het Internationaal Gerechtshof stelt: het blijven gebruiken van fossiele brandstoffen kan worden beschouwd als een internationale onrechtmatige daad. Als Nederland, een klein, zeer rijk en gelukkig land, dit de wereld laat zien, zullen anderen volgen. Dit vereist transformatief leiderschap van de regering; als maatschappelijk middenveld staan wij klaar om onze nieuwe premier te helpen.