Earthucation

Mijn droomproject zal waarschijnlijk een droomproject blijven, omdat subsidieverstrekkers vaak, bij wijze van spreken, al vragen om de resultaten van je onderzoek in de aanvraag. Het doel van dit interdisciplinair filosofisch project is nu juist om het onbekende te verkennen, zonder vooruit te lopen op wat we daar zullen vinden. De tweede reden dat het waarschijnlijk een droomproject blijft, is dat het echt interdisciplinair is, en mijn ervaring is dat projecten die echt interdisciplinair zijn vaak de boot missen omdat ze in de praktijk toch vanuit een mono- of multidisciplinaire lens worden beoordeeld. En om het nog erger te maken beperkt het project zich niet tot wetenschap en de academische wereld, maar includeert het ook andere ‘disciplines’ zoals kunst en spiritualiteit. Het loopt daardoor het risico om als vaag en onwetenschappelijk gezien te worden, terwijl de filosofische en wetenschappelijke onderbouwing robuust is en de doorwerking concreet. Daarom bestaat het project nu alleen nog in boekvorm en in de vorm van losse artikelen, en vindt een deel van de ‘dataverzameling’ plaats binnen een interdisciplinair-filosofische podcast op persoonlijke titel, Life From Plato’s Cave.

Het doel van het project Earthucation is om te verkennen hoe een curriculum eruit ziet als het leven op aarde als een school wordt gezien. We zijn gewend dat onderwijs in instituten plaatsvindt, maar een groot deel van de wereldbevolking heeft geen toegang tot deze instituten. Daarnaast hebben degenen die wel toegang hebben zich vaak gespecialiseerd in één discipline  of meerdere disciplines binnen een bepaald werkveld (bijvoorbeeld sociale wetenschappen). Tot slot is ‘wetenschap en academia’ slechts één van de disciplines binnen de school van het leven op aarde. Earthucation richt zich op het verbinden en beschrijven van die disciplines: filosofie, spiritualiteit, wetenschap, politiek, kunst, technologie en natuur. Een ‘les’ als de klimaatcrisis kan bijvoorbeeld door elk van deze lenzen bekeken worden en – als we het ‘examen’ willen halen – móet die les ook door een combinatie van disciplines benaderd worden. Anders gezegd, om de klimaatcrisis door te komen moeten we niet alleen politiek en wetenschappelijk groeien, maar ook spiritueel en op het gebied van kunst (bijvoorbeeld, in ons voorstellingsvermogen).

Naast de uitdaging van het verbinden van de state-of-the-art van elk van deze disciplines, richt het tweede deel van het project zich op het implementeren van de bevindingen in leeromgevingen die voor iedereen toegankelijk zijn. Dit kritische deel van het project richt zich ook op het in kaart brengen van onderwijs voor iedereen: wat is hiervoor nodig? Eén noodzakelijke stap is het ‘bevrijden’ van het onderwijs van het monopolie van instituten. Want slechts een klein deel van de wereldbevolking heeft toegang tot deze instituten. Wat is de basis van onderwijs waar elk kind recht op zou hebben, als we niet denken vanuit het verleden maar vanuit de toekomst die ze te wachten staat? Dit tweede deel stelt ook de grenzen aan het project, want het moet behapbaar worden in de zin van een overzichtelijke en concrete leeromgeving die mensen van allerlei achtergronden daadwerkelijk kunnen gebruiken. De uitdaging is dus vooral om alle bevindingen kort en bondig, onderlegd met didactische principes, te presenteren. Hoe dit er precies uit gaat zien is deel van de onderzoeksvraag. Maar twee principes zijn dat hetzelfde materiaal in verschillende media beschikbaar moet worden gemaakt (cursussen, podcasts, YouTube, boeken, etc.) en dat al het materiaal open source moet zijn.

De basis van het project heb ik sinds 2005 gelegd met een combinatie van filosofisch onderzoek, het in kaart brengen van disciplines en hun verbanden, en onderwijskundig onderzoek (o.a. naar de rol van reflectie in onderwijs). Elk onderzoek dat ik sindsdien gedaan heb is een puzzelstukje in dit grotere project. Maar het hele project uitvoeren vergt iets dat voor onderzoekers die in instituten werken meestal schaars is: tijd en vrijheid. Behalve literatuuronderzoek en schrijftijd vergt het onderzoeksproject interviews met experts, observationeel veldonderzoek en het uitvoeren van living labs om leeromgevingen te ontwikkelen.

Los van de vraag of het me ooit lukt dit project uitgevoerd te krijgen, denk ik dat het helpt als iedere onderzoeker (binnen en buiten de academische wereld) een droomproject heeft dat de context vormt waarbinnen losse onderzoeken (ook weer in meerdere betekenissen van het woord) hun plaats kunnen vinden en, op hun beurt, het droomproject richting kunnen geven.