Willemijn Waal, universitair docent Assyriologie en Hettitologie aan de Universiteit Leiden, opent, met een Vici-beurs op zak, de academische aanval op de theorie dat er rond 800 voor Christus sprake was van een ‘alfabetische big bang’. ‘Het moet al veel eerder zijn ingevoerd.’
Als de Trojaanse oorlog daadwerkelijk heeft plaatsgevonden, was het waarschijnlijk een hele reeks conflicten ten tijde van de ineenstorting van de Griekse Late Bronstijd. In de daaropvolgende eeuwen zouden paleizen worden verwoest, steden in vlammen opgaan en de bevolking afnemen. De Grieken verloren zelfs hun schrift en stapten over op mondelinge overlevering, waarbij verhalen werden doorverteld in plaats van opgeschreven – bijvoorbeeld de Ilias van Homerus, het verhaal van Troje. Voor de Griekse beschaving brak een duistere periode aan van vierhonderd jaar, een zogeheten ‘dark age’. Rond 800 voor Christus herstelden de Grieken hun oude glorie met de opkomst van de democratie, de filosofie en een nieuw alfabet.
Waal trekt het verhaal van de ‘dark age’ in twijfel. Haar betoog is gebaseerd op een eenvoudig maar belangrijk uitgangspunt, namelijk dat het Griekse alfabet veel ouder is dan gedacht. ‘Het alfabet moet al veel eerder zijn ingevoerd’, zegt Waal, ‘en daarvoor is behoorlijk wat indirect bewijs.’
Waals onderzoeksvoorstel bevat meerdere bewijsvoeringen. De eerste is een statistisch argument. ‘In de paleontologie wordt rekening gehouden met het zogenaamde Signor-Lipps-effect. Als je één fossiel vindt, zou het wel heel toevallig zijn dat dat het allereerste exemplaar is van die specifieke soort.’ Waarom zou dat niet gelden binnen de klassieke letterkunde? De eerste sporen van het Griekse alfabet dateren weliswaar uit 800 voor Christus, maar ‘het is wel erg optimistisch om te denken dat dat ook daadwerkelijk de allereerste inscripties zijn die ooit zijn gemaakt’.
Lees het hele, spannende verhaal op de site van Mare, het onafhankelijke blad van de Universiteit Leiden.
