Zet de menselijke maat in onze steden voorop

Steden spelen een belangrijke rol in de klimaatverandering en zijn verantwoordelijk voor 70% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dit komt voornamelijk door hun dichte infrastructuur en hoge bevolkingsdichtheid, wat resulteert in hogere uitstoot en de vorming van stedelijke hitte-eilanden (1). Welke stappen moeten we nemen om de opwarming van de aarde in steden tegen te gaan? De sleutel ligt in het prioriteren van mensgerichte afwegingen bij alle stedelijke planningsbeslissingen.

Het benadrukken van de menselijke maat bij stedelijke ontwikkeling vereist de integratie van veerkrachtige strategieën die gebruikers in hun kracht zetten. Deze aanpak richt zich op het creëren van leefbare en goed beloopbare buurten die de afhankelijkheid van op fossiele brandstoffen aangedreven transport minimaliseren en duurzame levensstijlen bevorderen. Door steden te ontwerpen rondom individuele behoeften en ervaringen kunnen stedelijke planners omgevingen creëren die van nature een lagere ecologische voetafdruk stimuleren. Gemengd gebruik van ontwikkelingsprojecten, waarbij wonen, werken en recreatie binnen loopafstand worden gecombineerd, vermindert de behoefte aan autoverplaatsingen aanzienlijk (2). Uitgebreide netwerken van voetgangersvriendelijke straten en fietspaden verminderen niet alleen de uitstoot (3), maar verbeteren ook de volksgezondheid en sociale verbondenheid. Groene ruimtes en stadsbossen, afgestemd op menselijke interactie, fungeren als koolstofputten en zorgen tegelijkertijd voor essentiële verkoeling in stedelijke hitte-eilanden (4).

Bouwontwerpen die natuurlijke verlichting, ventilatie en energie-efficiëntie op menselijke maat prioriteren kunnen het energieverbruik aanzienlijk verlagen (5,6). Lokale hernieuwbare energieoplossingen, zoals gemeenschappelijke zonneprojecten of kleinschalige windturbines, kunnen in buurten worden aangelegd, waardoor duurzame energieproductie bereikbaar en relevant wordt voor bewoners (7). Waterbeheersystemen, zoals regen- of infiltratietuinen en waterdoorlatende bestrating, verminderen niet alleen het risico op overstromingen door klimaatverandering (8), maar verrijken ook de stedelijke ervaring.

Deze mensgerichte benadering van stedelijke planning gaat verder dan fysieke infrastructuur. Het omvat ook sociale en economische overwegingen. Door prioriteit te geven aan betrokkenheid van de gemeenschap en participatieve ontwerpprocessen kunnen steden ruimtes creëren die echt aansluiten bij de behoeften en ambities van hun bewoners. Dit kan bijvoorbeeld het ontwikkelen van buurttuinen, kunstinstallaties in de openbare ruimte en flexibele buitenruimtes omvatten, die een gevoel van eigenaarschap en verbondenheid bevorderen, wat leidt tot een hogere kwaliteit van leven en meer maatschappelijke betrokkenheid bij duurzaamheidsinspanningen. Bovendien geven steden die de menselijke maat centraal stellen vaak prioriteit aan lokale economische ontwikkeling door kleine bedrijven en ondernemers te ondersteunen die bijdragen aan het unieke karakter van de buurten (9). Deze lokale focus vermindert niet alleen de behoefte aan langeafstandstransport van goederen, maar versterkt ook de veerkracht van de gemeenschap in het licht van wereldwijde economische schommelingen.

Door consequent te denken in termen van menselijke maat bij stedelijke ontwikkeling worden steden veerkrachtiger, duurzamer en aangenamere plekken om te wonen, waarbij de opwarming van de aarde effectief wordt aangepakt door de cumulatieve impact van talrijke kleinschalige en mensgerichte beslissingen.

1. Estrada F, Botzen WJW, Tol RSJ. A global economic assessment of city policies to reduce climate change impacts. Nat Clim Change. 2017 June;7(6):403–6.
2. Wiersma JK, Bertolini L, Harms L. Spatial conditions for car dependency in mid-sized European city regions. Eur Plan Stud. 2021 July 3;29(7):1314–30.
3. Naseri H, Laviolette J, Waygood EOD, Manaugh K. Cycling and GHG Emissions: How Infrastructure Makes All the Difference. Sustainability. 2025 Jan;17(17):7577.
4. Lian F, Yi W, Ji G, Xia J, Wang H. The Impact of Green Infrastructure on Mitigating Urban Heat Island Effect: Current Status, Trends, and Challenges. Forests. 2025 Sept;16(9):1450.
5. Park B, Lee S. Investigation of the Energy Saving Efficiency of a Natural Ventilation Strategy in a Multistory School Building. Energies. 2020 Jan;13(7):1746.
6. Onubogu NO, Chong KK, Tan MH. Review of Active and Passive Daylighting Technologies for Sustainable Building. Int J Photoenergy. 2021 Jan 1;2021(1):8802691.
7. Skandalos N, Karamanis D. Net-zero energy communities at Local Climate Zones: integrating photovoltaics and energy sharing for a social housing neighborhood. Energy Ecol Environ. 2025 June 1;10(3):352–69.
8. Arora M, Chopra I, Nguyen MH, Fernando P, Burns MJ, Fletcher TD. Flood Mitigation Performance of Permeable Pavements in an Urbanised Catchment in Melbourne, Australia (Elizabeth Street Catchment): Case Study. Water. 2023 Jan;15(3):562.
9. Burch S, DiBella J, Wiek A, Schaltegger S, Stubbs W, Farrelly M, et al. Building urban resilience through sustainability-oriented small- and medium-sized enterprises. Urban Transform. 2022 July 28;4(1):12.