De kracht van verandering komt van vernieuwers

Klimaatverandering bedreigt het voortbestaan van de mensheid op aarde. Die ongemakkelijke waarheid wordt steeds breder erkend. Uit de grootste internationale opiniepeiling over het klimaat ooit gehouden gaf 80% van de ondervraagden aan zich steeds grotere zorgen te maken over klimaatverandering en 86% gelooft dat landen hun verschillen opzij moeten zetten en samen moeten werken aan een oplossing (https://www.undp.org/publications/peoples-climate-vote-2024).

Tegelijkertijd zien we dat de wereldleiders onmachtig zijn om over hun eigen schaduw heen te springen en deals te sluiten met bindende afspraken. Als minister heb ik dat in Kopenhagen in 2009 aan den lijve ondervonden. Het politieke wereldtoneel is sindsdien nog verder verhard. Die constatering kan leiden tot moedeloosheid. Maar dat is het laatste wat ik wil bepleiten.

Ik put mijn hoop uit de kracht van onderop: van burgers en bedrijven die in steeds grotere getale zelf het heft in handen nemen om het tij te keren. Als ik spreek met bedrijven is vaak hun reactie: ‘Je hoeft ons de ernst van klimaatverandering niet meer uit te leggen. Dat weten we wel. Help ons liever met te vertellen hoe we kunnen bijdragen aan gemeenschappelijke oplossingen’. En die geluiden hoor ik ook van burgers. Ik ben zelf betrokken bij de energietransitie in Amsterdamse wijken waar bewoners gezamenlijk initiatief nemen om hun huizen energiezuiniger te maken. Het enthousiasme om mee te helpen en op die manier energie betaalbaar te houden, is groot. Alleen is het door de fragmentatie van al die initiatieven van burgers en bedrijven niet zo zichtbaar wat er al is opgebouwd. Met als gevolg dat het nog te weinig erkend wordt als een essentiële voedingsbodem voor maatschappelijke verandering.

Het bedrijfsleven, burgers en maatschappelijke organisaties kunnen hun slagkracht vergroten door de krachten te bundelen. Zij kunnen laten zien dat de energietransitie mogelijk is en hoe deze betaalbaar kan zijn voor iedereen. Mijn pleidooi is: overheid, gebruik deze vele netwerken van vernieuwers. Dat zorgt voor de noodzakelijke innovaties en creëert het brede maatschappelijk draagvlak dat de overheid nodig heeft om grote stappen te zetten richting een klimaatneutraal beleid. Het smeden van coalities geldt ook voor de overheid zelf. Zij kan in de internationale onderhandelingen de krachten bundelen met andere welwillende regeringsleiders. Zo kunnen zij gezamenlijk ondanks de tegenwerking van sommige regeringsleiders de positieve stem versterken en de Parijs doelen overeind houden. Het is een kwestie van samen doen, soms tegen de klippen op.