De democratie staat wereldwijd onder druk: in Hongarije, India, de Verenigde Staten, maar op sommige momenten ook in Nederland. Niet door staatsgrepen, maar door democratisch gekozen leiders die de democratie van binnenuit ondermijnen en aanvallen. Joep van Lit onderzocht hoe de democratie verdedigd kan worden – door politici én burgers.
Democratische erosie is wereldwijd aan de orde, waarschuwt de politicoloog. Van Lit: ‘We zien een grote variatie aan ‘autocratische acties’ die de democratie kunnen ondermijnen. Soms zijn ze heel duidelijk ondemocratisch, maar veel vaker zijn ze verborgen of worden er redenen gegeven waarom ze noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld voor de nationale veiligheid, economisch gewin, of ‘omdat het de wil van het volk is.’ Als een politicus één zo’n stap zet, hoeft dat nog geen reden tot zorg te zijn. Maar als je meerdere van dit soort stappen ziet – het inperken van demonstratierecht, het in twijfel trekken van rechters en journalisten, het omzeilen van het parlement – dan moet je alert zijn.’
Van Lit baseert zijn onderzoek op tientallen interviews met ambtenaren, internationale casestudies en experimenteel surveyonderzoek in verschillende landen. Zijn onderzoek gaat over hoe ‘politieke elites’ (zoals politici, maar ook ambtenaren, journalisten en rechters) en burgers samen democratie kunnen verdedigen. ‘Beide groepen moeten herkennen wanneer democratische waarden onder druk staan, en beide groepen moeten op zo’n moment in actie durven te komen,’ legt van Lit uit. ‘Instituties werken pas als mensen durven op te staan. Een Trump of een Orbán gaat er gewoon overheen als niemand hem tegenhoudt.’
Lees het hele bericht op de site van de Radboud Universiteit.
