De Europese Unie heeft de handen vol. Een oorlog in de achtertuin, een wispelturige bondgenoot over de oceaan, en lidstaten die lonken naar radicaal-rechts: het zijn tijden voor moedige leiders. Maar voor Europa-kenner Steven Van Hecke is het glas halfvol. Hij ontwaart een nieuwe samenhorigheid, en houdt zelfs een warm pleidooi voor een grotere Unie. “Iedereen wil bij onze club. We zouden verdorie blij moeten zijn.”
24 februari 2022: Rusland valt Oekraïne binnen. Voor het eerst sinds de Balkanoorlogen kent het Europese continent weer een echte oorlog. “Dat was dé wake-upcall voor West-Europa: Rusland is écht de vijand”, zegt Van Hecke. “Voor de landen uit Centraal- en Oost-Europa kwam het allerminst als een verrassing. Die zeiden: ‘We told you so.’”
Met dank aan de NAVO kon Europa voorkomen dat Oekraïne kopje onder ging. “Maar na de oorlogsverklaring van Moskou volgde begin dit jaar dan het verraad van Washington.” Trump noemde het Oekraïens conflict ‘niet zijn oorlog’, maakte zijn steun voorwaardelijk, en toonde zelfs begrip voor Poetin. Diezelfde week nog zou Trump ook verklaren dat de EU was opgericht ‘om de VS te naaien’, en startte hij zijn tarievenoorlog.
“Zelfs als het volgende decennium niét op het worstcasescenario uitdraait – vier jaar Trump en acht jaar J.D. Vance – wordt de relatie nooit meer zoals voorheen. Je kunt handel blijven drijven, de tarieven kunnen normaliseren, maar Europa is haar naïviteit kwijt. Het is alsof je partner ermee gedreigd heeft om je te bedriegen: zelfs als ze het dan niet doet, voelt het feit dát ze gedreigd heeft als einde huwelijk.”
Net als in een huwelijk is er lang – te lang wellicht – in onvoorwaardelijke termen gedacht. “Maar Europa was daarom nog niet blind”, zegt Van Hecke. “Het had heel goede redenen om de VS te vertrouwen. De Amerikanen hebben hier een enorm constructieve rol gespeeld. Tot víjf keer toe hebben ze ons uit de penarie gehaald: in WO I, in WO II, in Bosnië, in Kosovo. In de hoofdstad Pristina is er een Bill Clinton Boulevard, en staan er standbeelden van Amerikanen, niet van Europeanen.” En de vijfde keer was in Oekraïne – tot Trump.
Sociale bescherming
“De vraag die je moet stellen is: wat is de kern van het Europese integratieproject? En het antwoord daarop is: een combinatie van de democratische rechtsstaat en een sociale markteconomie. Met andere woorden, zoveel mogelijk vrijheden mét een maximale sociale bescherming. Dát is de European way of life. Die verregaande sociale bescherming onderscheidt Europa ook van de Angelsaksische landen.”
Lees het hele interview op de site van de KU Leuven of bestel het nieuwe boek van Van Hecke.
