Grondstoffen, hergebruik en kernenergie
In de westerse wereld groeit sinds enige jaren eindelijk weer de steun voor kernenergie. Zelfs Diederik Samsom is niet langer tegen. Logisch, want Diederik weet dat grondstoffen de achilleshiel zijn van de energietransitie, en daarmee van succesvol klimaatbeleid. En in zijn huidige vorm is kernenergie qua grondstoffengebruik al net zo duurzaam als windenergie, en duurzamer dan zonnepanelen.
Maar eerst die grondstoffen. In het noorden van Scandinavië demonstreert het Zweedse mijnbouwbedrijf LKAB een betere winmethode. Traditioneel zocht een mijnbouwbedrijf één mineraal tegelijk: zoek het beste ijzererts, en haal uit elke kilo zoveel mogelijk ijzer. Wat overblijft noemen we mijnafval. LKAB had een beter idee: hak een kilo rots uit, en haal daaruit ALLE bruikbare mineralen. Doorgaans een hele lijst, inclusief kleine beetjes van de felbegeerde zeldzame aarden die nu vrijwel alleen bij China te koop zijn. Het klinkt eenvoudig, maar LKAB had er een hele kluif aan om het economisch rond te breien. Maar het bedrijf maakt nu goede vorderingen, vertelde de directeur onlangs tijdens een interview.
Wat deze niet aan de orde stelde, maar wat jaren geleden al in het EU-project EURARE werd vastgesteld, is dat de betere ertsen altijd ook thorium en uranium bevatten. Een hoger gehalte zeldzame aarden betekent meestal ook een hoger gehalte van deze nucleaire brandstoffen. Wie de schoonste energie wil, begint met kijken naar de mix in de rots. Kernenergie hoort er alleen al daarom bij: het maakt van ongewenste stoffen in het mijnafval een bron van schone energie.
LKAB haalt de zeldzame aarden voorlopig niet uit verse rots. Ze beginnen achteraan, bij hun mijnafval. Dat hebben ze, na ruim een eeuw van ijzerproductie, in overvloed. Over het mijnafval dat China maakt om de wereld van zeldzame aarden te voorzien, lezen we maar zelden. Een reportage van de BBC over één wingebied, Lake Baotou in Binnen-Mongolië, dateert alweer van 2015. Maar het afval ligt er ongetwijfeld nog: een dikke laag zuur slib bedekt een groot gebied waarvan de Chinese naam zoiets betekent als ‘de plaats van de herten’. Het slib, restant van de winning van zeldzame aardmetalen, is radioactief door de aanwezigheid van thorium. Ongewild laat China hier zien dat je die er beter ook uit kunt halen.
China kreeg onlangs zijn eerste thoriumreactor aan de praat. Maar de manier waarop die werkt kan ook op uranium worden toegepast. Het zijn varianten van een generatie kerncentrales die minder kernafval produceren, en veel meer energie uit een gram brandstof halen. Dan gaan al die ‘kleine beetjes’ nucleaire brandstof die we jaarlijks uit mijnafval kunnen halen ineens flink optellen. Tot wel zo’n veertigmaal de huidige wereldwijde elektriciteitsbehoefte, rekende professor Jan Leen Kloosterman eens uit. De ontwikkeling van deze reactoren gaat – ook in Nederland – voorspoediger dan verwacht. Aan het enthousiasme dat deze ontwikkeling drijft, en aan de wetenschap dat we met de energie die dit op kan leveren vrijwel eindeloos vooruit kunnen, ontleen ik mijn optimisme dat ons energieprobleem uiteindelijk niet langer deel zal uitmaken van ons klimaatprobleem.