We moeten echt groot leren denken
Ik was recent op bezoek in het openluchtmuseum in Enkhuizen, alwaar ik een filmpje zag van twee mannen die als Eskimo’s een gat in het ijs op het IJsselmeer hakte om vissen te vangen. Ik realiseerde me toen dat die beelden van 100 jaar geleden echt tot het verleden horen. Nederland is al flink opgewarmd. Die opwarming is bovendien bijna perfect gecorreleerd aan de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer. Iedereen die dat ontkent gedraagt zich als een struisvogel die zijn hoofd in het zand steekt bij gevaar.
De opwarming van de aarde is een typisch ‘tragedy of the commons‘ speltheoretisch probleem. Onze atmosfeer is een gedeelde ‘resource’ met een beperkte capaciteit voor CO2. Maar omdat we deze gratis kunnen vervuilen en de effecten van die vervuiling globaal zijn, heeft niemand een prikkel om individueel actie te nemen. Totdat de wal het schip keert, maar die rekening komt bij onze (klein)kinderen te liggen. Wat kunnen we nu doen?
Ik ben sceptisch over het halen van de Parijs-doelstellingen. We zullen ons dus moeten voorbereiden op klimaatrampen. Economische en sociale instabiliteit zoals hoge voedselprijzen en een grotere migratiedruk zullen het gevolg zijn. We moeten nu beginnen met mitigatiemaatregelen, om klimaatverandering betaalbaar te houden en echt grote rampen te voorkomen.
Er zullen ook politieke oplossingen moeten komen, ook al lijken die ver weg gezien de politieke wind die er in de wereld waait. Onze generatie, en dan vooral de landen die het meest hebben geprofiteerd van fossiele brandstoffen, zullen moeten gaan betalen voor de totale kosten die de klimaatverandering zal veroorzaken. Er zijn interessante instrumenten om de onzekerheden van die kosten te stabiliseren voor bedrijven via bijvoorbeeld klimaatverzekeringen. Bedrijven betalen een premie om de kosten van hun emissies af te kopen en de taak van verzekeringen is om die kosten accuraat in te schatten. Samenvattend: maak het duur om de atmosfeer te vervuilen.
Tegelijkertijd moeten we heel hard aan technologische oplossingen werken om energie duurzaam op te wekken en CO2 zo goedkoop mogelijk uit de atmosfeer te halen. Er zijn successen te melden op het gebied van zonne- en windenergie die exponentieel goedkoper worden. Helaas gaat ongeveer elk realistisch scenario om onder de 1.5 graden opwarming te blijven er van uit dat we nog zo’n 50-100 jaar lang, na 2050 wanneer we CO2 neutraal zouden moeten zijn, elk jaar de helft van de hoeveelheid CO2 uit de atmosfeer halen die we er nu elk jaar inpompen. Dat is elk jaar een meer van Genève gevuld met CO2. Deze technologie bestaat nog niet op deze schaal.
Het probleem is vooral economisch: er is geen markt om deze technologie te ontwikkelen want er is geen prikkel voor bedrijven om de prijs te betalen die het vandaag de dag kost om CO2 uit de atmosfeer te halen: de huidige prijs van ‘direct air capture‘ is ongeveer $1000 per ton CO2 terwijl de huidige prijs voor emissies ongeveer $100 per ton is. Nieuwe technologie moet er dus in eerste instantie op gericht zijn om de prijs van CO2 verwijdering zo laag mogelijk te maken, lager dan de kosten om uit te stoten.
Mijn bedrijf CuspAI werkt mee aan het behalen van die doelstelling door het verbeteren van de materialen die CO2 uit de atmosfeer kunnen filteren. CuspAI ontwerpt nieuwe materialen met een platform dat effectief zoekt in de ruimte van alle mogelijke materialen met gewenste eigenschappen. We genereren moleculen in een computer zoals we tegenwoordig plaatjes genereren met AI. Vervolgens evalueren we die materialen via met AI versnelde chemische simulaties. En uiteindelijk verifiëren we deze eigenschappen in een lab. En alles wordt aangestuurd door een AI-agent.
We moeten echt groot leren denken. Kunnen we enorme stukken woestijn overdekken met zonnecellen om de grond eronder te ontwikkelen voor landbouw terwijl de opgewekte energie wordt gebruikt om CO2 uit de atmosfeer te halen? Kunnen we CO2 vervolgens vastleggen in bakstenen of cement, of er met behulp van waterstof weer nieuwe synthetische brandstof van maken? Er zijn oneindig veel prachtige technologische oplossingen denkbaar, maar de creatieve krachten worden pas echt gekatalyseerd als de markt zich ontwikkelt en het kapitaal vrij komt.
Het wordt een race tegen de klok: hoe snel kunnen technologie, politiek en kapitaal samenwerken om duurzame energie en CO2 reductie commercieel winstgevend te maken? Als we dat economische omslagpunt bereiken voordat het klimaat zijn eigen onomkeerbare kantelpunten bereikt, is er nog hoop.