Nederland ziet zichzelf als gematigd, rationeel en beschaafd. Maar dat hardnekkige zelfbeeld staat werkelijke democratie juist in de weg, zegt neerlandicus Saskia Pieterse. “Bordjes ophangen waarop staat: ‘hier wordt gewerkt aan uw terugkeer’ is geen redelijk bestuur, maar een theater van wreedheid.”
Wat is het Nederlandse zelfbeeld?
“Dat is chronisch positief. We zien onszelf als pragmatisch, niet-ideologisch, wars van extremen, rationeel en altijd bereid en in staat tot overleg. Nederlanders zijn autonome, vrije mensen, maar weten daar ook verantwoordelijk mee om te gaan. Handel verkiezen we boven principes. Dat is misschien niet het hoogste morele ideaal, maar het helpt wel om niet in extremen te vervallen. Zo plaatsen we onszelf steevast in het rationele midden.”
“Onze hele geschiedenis van suprematie en racialisering past helemaal niet in dat verhaal van matiging en goed bestuur. Maar in het narratief over onszelf blijft suprematie een beetje in de marge. ‘Ja, dat heeft Nederland gedaan’, zeggen mensen dan, ‘maar lang geleden, en ver weg, over zee. En het was iets wat alle grootmachten toen deden.’ Het hoeft dus niet te wegen op ons zelfbeeld.”
Lees het hele interview op de site van Erasmus Magazine, inclusief de scherpe kritiek op Mark Rutte.
Saskia Pieterse is sinds september 2024 bijzonder hoogleraar Literatuur en Samenleving aan de Erasmus School of Philosophy. In haar onderzoek richt ze zich op de doorwerking van het koloniale verleden in de Nederlandse geschiedenis. Samen met theoloog Janneke Stegeman schreef ze het recent gepubliceerde boek Uitverkoren: over hoe Nederland aan zijn zelfbeeld komt.
