Zoeken

  • Filter op categorie

 
Jaarlijkse vraag

We zijn geestesziek

Het meest frappante aan de vraag hoe om te gaan met de opwarming van de aarde, is dat we (1) weten wat het veroorzaakt, (2) weten hoe catastrofaal het gaat uitpakken, (3) weten wat we moeten doen om het te…

 
Jaarlijkse vraag

Klimaatstress: vechten, vluchten of verbinden?

Het klimaat is geen storm die vanzelf overwaait. Het raakt ons allemaal. Maar hoe we ermee omgaan, verschilt enorm. Voor de één is het een abstract probleem voor later, voor de ander een dagelijkse bron van angst. Pas als een…

 
Jaarlijkse vraag

Speculatieve fictie

Geconfronteerd met steeds kritischere vragen over het onvoorstelbare energieverbruik van de datacentra waarop de nieuwe producten van OpenAI worden getraind en in productie worden genomen, is het verbijsterende antwoord van dit bizarre bedrijf: de Artificial General Intelligence die als resultaat…

 
Jaarlijkse vraag

Rouw als richting

We leven in een tijd waarin de feiten ons blijven inhalen. Rapport na rapport toont aan hoezeer de klimaatverandering versnelt, maar onze maatschappelijke reacties lopen achter. De sociologe Kari Marie Norgaard beschreef dit treffend als sociaal georganiseerde ontkenning: we erkennen…

 
Jaarlijkse vraag

Procedurele rechtvaardigheid

Hoe moeten we omgaan met de opwarming van de aarde? Heel veel wetenschappelijke inzichten wijzen erop dat we vooral heel snel, echt grondige maatregelen moeten gaan nemen en ons gedrag drastisch moeten gaan aanpassen in een poging om de opwarming…

 
Jaarlijkse vraag

Plankton in de Zuidelijke Oceaan

Recente IPCC-rapporten over de snelle opwarming van de aarde maken duidelijk dat we de doelstellingen van Parijs niet zullen halen in 2100. Naast het feit dat onze klimaatplannen veel ambitieuzer zouden moeten zijn waardoor de uitstoot van CO2 sneller zal…

 
Jaarlijkse vraag

Nederland en de rechtvaardige energietransitie

Nederland zet zich in voor een groene transitie, maar voor de productie van de benodigde technologieën is een grote hoeveelheid kritieke grondstoffen (Critical Raw Materials, CRM) nodig. Nederland is volledig afhankelijk van import uit het buitenland. De groeiende vraag naar…

 
Jaarlijkse vraag

Leiderschap en klimaatverandering

Thema’s zoals klimaatverandering en duurzaamheid stonden lange tijd aan de zijlijn, een bijgerecht dat wel werd geserveerd, maar zelden het hoofdgerecht vormde. Inmiddels is die positie verschoven. Er is meer aandacht voor impactdenken – niet alleen voldoen aan wetgeving of goede bedoelingen…

 
Jaarlijkse vraag

Klimaatverandering, klimaatactivisme en democratie

Naarmate de wereldwijde temperatuur blijft stijgen als gevolg van menselijke activiteiten, neemt ook de bezorgdheid over het gebrek aan voldoende maatregelen om dit aan te pakken toe. Enerzijds, zoals blijkt uit het Emissions Gap Report 2025 van het UNEP, zijn…

 
Jaarlijkse vraag

Klimaat is hier en nu

Meteorologen hebben lang moeite gehad met vragen van het publiek over extreem weer. Was een specifieke storm, hittegolf, watersnood misschien te wijten aan het veranderende klimaat? Of was dit specifieke voorval een normale uitschieter, weer is immers grillig en elke…

 
Jaarlijkse vraag

Klimaatopwarming is geen crisis

Volgens Wikipedia beschrijft de term ‘klimaatcrisis’ de ecologische, politieke en maatschappelijke gevolgen van de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde[1]. Hoe meer het klimaat opwarmt, hoe bewuster de term wordt ingezet—in plaats van neutralere woorden—om de ernst en…

 
Jaarlijkse vraag

Ik ben hier erg pessimistisch over

De vraag is provocerend in een tijd waarin onze politieke leiders steeds minder aandacht aan deze kwestie besteden. Ik zal proberen een redelijk antwoord te bedenken, maar op dit moment ben ik erg pessimistisch. Het uitsterven van de mensheid is…

 
Jaarlijkse vraag

Klimaatbeleid voor de 21e eeuw: ervaringen uit Zuid-Azië

Er zijn maar weinig regio’s waar de urgentie van de opwarming van de aarde zo duidelijk is als in Zuid-Azië, waar een sterke blootstelling aan klimaatverandering samengaat met een beperkt aanpassingsvermogen. Met bijna twee miljard inwoners – bijna een kwart…

 
Jaarlijkse vraag

Het Romeinse Klimaatoptimum en de Laat-Romeinse IJstijd

Klimaatverandering is van alle tijden. En deze veranderingen hebben altijd grote gevolgen gehad voor de mens.  Zo worden de opkomst en bloei van het Romeinse Rijk bijvoorbeeld gekoppeld aan een periode van relatief warm en nat weer (het Romeinse Klimaatoptimum).…

 
Jaarlijkse vraag

Help insecten klimaatverandering overleven in je eigen achtertuin

Veel plant- en diersoorten worden bedreigd met uitsterven door klimaatverandering. Het weer wordt steeds warmer en extremer, wat een enorme druk legt op populaties om zich aan te passen om zo klimaatverandering te overleven. Veel soorten zoals insecten staan niet…

 
Jaarlijkse vraag

Een Tweede Verlichting

In 1669 schreef de Franse wis- en natuurkundige en filosoof Blaise Pascal in zijn Pensées: ‘Al het leed der mensen spruit hieruit voort, dat zij niet rustig in hun kamer kunnen blijven’. Hij heeft een punt. Mensen vechten oorlogen uit,…

 
Jaarlijkse vraag

Een pleidooi voor vertrouwen in de wetenschap

Hoe moeten we omgaan met de opwarming van de aarde? Ik wil hier als cognitief neurowetenschapper geen antwoord op geven. Niet omdat ik de vraag niet belangrijk vind, maar omdat ik niet over de expertise bezit om een goed antwoord…

 
Jaarlijkse vraag

Een interview met God

door Joachim Duyndam, humanist   Op een avond in november zat ik nog wat te schrijven en te schaven aan een artikel over het thema ‘geest’. Als filosoof houdt de geest mij al heel lang bezig, maar de laatste tijd…

 
Jaarlijkse vraag

De twee wetten van de sociale dynamica

Een focus op het individu is het dominante perspectief als het om het begrijpen van ons (on)duurzame gedrag gaat. Althans, dat was lang en vaak het geval. Maar het systemische perspectief is er ook altijd geweest en de voorbije tijd…

 
Jaarlijkse vraag

De kracht van verandering komt van vernieuwers

Klimaatverandering bedreigt het voortbestaan van de mensheid op aarde. Die ongemakkelijke waarheid wordt steeds breder erkend. Uit de grootste internationale opiniepeiling over het klimaat ooit gehouden gaf 80% van de ondervraagden aan zich steeds grotere zorgen te maken over klimaatverandering…

 
Jaarlijkse vraag

De klimaatdoelen zijn opzij geschoven

Het tij lijkt gekeerd. Het rechtse beleid (en de autoritaire verleiding) in de meeste landen heeft de klimaatagenda verwoest. Centrumrechtse partijen verkiezen nu een alliantie met uiterst rechts boven een genuanceerde ‘green deal’ met centrumlinks. Het lijkt nu wel zeker:…

 
Jaarlijkse vraag

Circulaire chemie

We halen grondstoffen uit de aarde, zetten ze om in bruikbare producten, gebruiken ze en gooien ze vervolgens weg. Zo gaat het al heel lang. Tegenwoordig wordt dit belichaamd door het wereldwijde industriële apparaat dat fossiele brandstoffen uit de grond…

 
Jaarlijkse vraag

AI zal het klimaat redden door het te vernietigen

Artificiële intelligentie zal de klimaatproblematiek volledig oplossen. Dat gelooft Sam Altman, CEO van OpenAI, het bedrijf dat ChatGPT lanceerde en in oktober 2025 op een half biljoen dollar gewaardeerd werd. Altmans missie is het bouwen van artificial general intelligence (AGI),…

 
Jaarlijkse vraag

AI – too little too late

Hoe kunnen we de opwarming van de aarde afremmen? En hoe kunnen we zorgen dat de aarde niet meer opwarmt dan 1,5 graad, een grens die internationaal is afgesproken omdat we dan nog redelijk comfortabel op aarde kunnen leven? Volgens…