Zoeken

  • Filter op categorie

 
Jaarlijkse vraag

Help insecten klimaatverandering overleven in je eigen achtertuin

Veel plant- en diersoorten worden bedreigd met uitsterven door klimaatverandering. Het weer wordt steeds warmer en extremer, wat een enorme druk legt op populaties om zich aan te passen om zo klimaatverandering te overleven. Veel soorten zoals insecten staan niet…

 
Jaarlijkse vraag

Een Tweede Verlichting

In 1669 schreef de Franse wis- en natuurkundige en filosoof Blaise Pascal in zijn Pensées: ‘Al het leed der mensen spruit hieruit voort, dat zij niet rustig in hun kamer kunnen blijven’. Hij heeft een punt. Mensen vechten oorlogen uit,…

 
Jaarlijkse vraag

Een pleidooi voor vertrouwen in de wetenschap

Hoe moeten we omgaan met de opwarming van de aarde? Ik wil hier als cognitief neurowetenschapper geen antwoord op geven. Niet omdat ik de vraag niet belangrijk vind, maar omdat ik niet over de expertise bezit om een goed antwoord…

 
Jaarlijkse vraag

Een interview met God

door Joachim Duyndam, humanist Op een avond in november zat ik nog wat te schrijven en te schaven aan een artikel over het thema ‘geest’. Als filosoof houdt de geest mij al heel lang bezig, maar de laatste tijd vraag…

 
Jaarlijkse vraag

De twee wetten van de sociale dynamica

Een focus op het individu is het dominante perspectief als het om het begrijpen van ons (on)duurzame gedrag gaat. Althans, dat was lang en vaak het geval. Maar het systemische perspectief is er ook altijd geweest en de voorbije tijd…

 
Jaarlijkse vraag

De kracht van verandering komt van vernieuwers

Klimaatverandering bedreigt het voortbestaan van de mensheid op aarde. Die ongemakkelijke waarheid wordt steeds breder erkend. Uit de grootste internationale opiniepeiling over het klimaat ooit gehouden gaf 80% van de ondervraagden aan zich steeds grotere zorgen te maken over klimaatverandering…

 
Jaarlijkse vraag

De klimaatdoelen zijn opzij geschoven

Het tij lijkt gekeerd. Het rechtse beleid (en de autoritaire verleiding) in de meeste landen heeft de klimaatagenda verwoest. Centrumrechtse partijen verkiezen nu een alliantie met uiterst rechts boven een genuanceerde ‘green deal’ met centrumlinks. Het lijkt nu wel zeker:…

 
Jaarlijkse vraag

Circulaire chemie

We halen grondstoffen uit de aarde, zetten ze om in bruikbare producten, gebruiken ze en gooien ze vervolgens weg. Zo gaat het al heel lang. Tegenwoordig wordt dit belichaamd door het wereldwijde industriële apparaat dat fossiele brandstoffen uit de grond…

 
Jaarlijkse vraag

AI zal het klimaat redden door het te vernietigen

Artificiële intelligentie zal de klimaatproblematiek volledig oplossen. Dat gelooft Sam Altman, CEO van OpenAI, het bedrijf dat ChatGPT lanceerde en in oktober 2025 op een half biljoen dollar gewaardeerd werd. Altmans missie is het bouwen van artificial general intelligence (AGI),…

 
Jaarlijkse vraag

AI – too little too late

Hoe kunnen we de opwarming van de aarde afremmen? En hoe kunnen we zorgen dat de aarde niet meer opwarmt dan 1,5 graad, een grens die internationaal is afgesproken omdat we dan nog redelijk comfortabel op aarde kunnen leven? Volgens…

 
Jaarlijkse vraag

Een koele stad begint bij een warme samenleving

In 2024 concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving dat de kans dat Nederland zijn klimaatdoelen voor 2030 haalt minder dan vijf procent is. Een schokkende constatering, maar het nodigt ons ook uit tot reflectie: zijn we wel op de juiste…

 
Jaarlijkse vraag

Klimaatbeleid is moreel beleid

Klimaatverandering is geen ecologisch probleem meer, het is een existentiële stresstest voor onze samenlevingen. In De duivel in elk van ons beschrijf ik hoe klimaatverstoringen de nieuwe geopolitieke breuklijnen vormen: droogte die conflicten aanwakkert, voedselschaarste die staten ondermijnt, klimaatrampen die…

 
Jaarlijkse vraag

Grondstoffen, hergebruik en kernenergie

In de westerse wereld groeit sinds enige jaren eindelijk weer de steun voor kernenergie. Zelfs Diederik Samsom is niet langer tegen. Logisch, want Diederik weet dat grondstoffen de achilleshiel zijn van de energietransitie, en daarmee van succesvol klimaatbeleid. En in…

 
Jaarlijkse vraag

Het i-frame

Een tijdje geleden kwam ik weer zo’n calculator tegen waarmee je je carbon footprint kunt berekenen. Ik kon het niet laten en vulde braaf in hoe vaak ik vlieg, hoeveel vlees ik eet, en of ik mijn afval netjes scheid.…

 
Jaarlijkse vraag

Een democratisch de-escalatiemodel

De klimaatcrisis zie ik als een vuurproef voor de democratie. Gaat het ons lukken om klimaatverandering tegen te gaan, en met de negatieve gevolgen van klimaatverandering om te gaan, op een democratische, rechtvaardige en effectieve manier? Hierbij is een belangrijke…

 
Jaarlijkse vraag

Gevraagd: ecoinfluencers

In deze bijdrage focus ik op het gedrag van ‘gewone’ mensen. Veel mensen vragen zich af wat zij kunnen doen aan de opwarming van de aarde in vergelijking met onwillige en ontkennende regeringen en grootvervuilers in het bedrijfsleven. Maar de…

 
Jaarlijkse vraag

De natuur als infrastructuur

Met de opwarming van de aarde moeten we onze steden en regio’s anders inrichten. Waterbeheerders en planologen gebruiken daarvoor vaak de natuur als inspiratie voor klimaatoplossingen. Dit is te zien in nieuwe credo’s als ‘building with nature’ en ‘nature-based solutions’…

 
Jaarlijkse vraag

Een doodstraf voor de kwetsbaren onder ons

Omgaan met de opwarming klinkt als het je erbij neerleggen en aanpassen. Dat is onethisch, en een doodstraf voor de kwetsbaren onder ons. Willen we de aarde leefbaar en de opwarming onder de 2°C houden, dan zijn radicale en onmiddellijke maatregelen…

 
Jaarlijkse vraag

We moeten echt groot leren denken

Ik was recent op bezoek in het openluchtmuseum in Enkhuizen, alwaar ik een filmpje zag van twee mannen die als Eskimo’s een gat in het ijs op het IJsselmeer hakte om vissen te vangen. Ik realiseerde me toen dat die…

 
Jaarlijkse vraag

Antwoord van een franciscaan

“Volgens een deel van de wetenschappers is ‘degrowth’ de benodigde uitweg. In het Nederlands: consuminderen – economische krimp, in het Westen tenminste. Een nieuwe vrijwillige armoedebeweging zou dienen te ontstaan. Maar er is al een armoedebeweging: jullie hebben die gesticht.…

 
Jaarlijkse vraag

Activerende checklists

Klimaatopwarming is een onvermijdelijke realiteit. Binnen de context van  klimaatverandering is het cruciaal dat individuen in staat zijn om een hoge levenskwaliteit te behouden binnen een systeem dat ecologisch duurzaam en sociaal rechtvaardig is. De loutere communicatie van wetenschappelijke inzichten…

 
Jaarlijkse vraag

Sustainable hedonism

Hoe we omgaan met de opwarming van de aarde lijkt sterk op hoe de mensheid in de regel grote maatschappelijke problemen aanpakt. Grofweg zijn er drie strategieën: het ontkennen van het probleem, consuminderen of ons eruit innoveren. De eerste laat…

 
Jaarlijkse vraag

Een retorisch antwoord op de klimaatcrisis

De klimaatverandering confronteert ons met een merkwaardige tegenstelling. We weten al decennia wat er aan de hand is, maar er gebeurt te weinig om het tij te keren. Dat roept een fundamentele vraag op: waarom leidt kennis in dit geval…

 
Jaarlijkse vraag

Over de nood aan (daad)krachtiger internationale en Europese organisaties om de opwarming van de aarde tegen te gaan

Kijkend naar de doelen geformuleerd in het internationaal en Europees recht om het planetaire klimaatsysteem terug in evenwicht te brengen en een gezond leefmilieu te bevorderen, is het essentieel dat we vandaag de dag de moed niet verliezen. De opwarming…