Home Jaarlijkse vragen Waar bent u anders over gaan denken?

2022

Waar bent u anders over gaan denken?

Waar bent u anders over gaan denken? Die vraag werd gesteld aan meer dan 75 wetenschappers, bestuurders, filosofen, journalisten en andere denkers. Alle universiteiten van Nederland en Vlaanderen zijn vertegenwoordigd, alsmede alle wetenschappelijke disciplines.

78 bijdragen

Kunstmatige intelligentie

Als neuroloog houd ik me niet zo bezig met intelligentie en al helemaal niet met kunstmatige intelligentie. Dat is namelijk een onderwerp voor echt intelligente mensen. Maar een bericht in de Washington Post van 22 juli 2022 zette me aan…

Berry Kremer

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Waarom ik geen klimaatlezingen meer geef

Dat is niet omdat ik van mening veranderd ben over het klimaat. Ik heb nu eenmaal, om met Willem Frederik Hermans te spreken, ‘de geologische blik op de geschiedenis’. Ik kan de recente hittegolven, overstromingsrampen en catastrofale droogten alleen maar…

Salomon Kroonenberg

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Internationale handelsakkoorden op de schop in het belang van mens, natuur en planeet

De Europese Unie is ooit opgericht om meer welvaart en economische voorspoed te genereren. Net na de Tweede Wereldoorlog was dat ook hard nodig: landen lagen in puin, de meeste industrietakken op apegapen, armoede en ziekten waren wijdverbreid. Internationale samenwerking,…

Henri de Waele

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Strategisch verkeersbeleid

Het vakgebied van strategisch verkeersbeleid is continu in beweging. Over een aantal onderwerpen denken wetenschappers in het algemeen, en/of ik nu anders dan een jaar of tien geleden. Dit artikel gaat in op enkele van die onderwerpen. Ten eerste: rechtvaardigheid,…

Bert van Wee

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Desinformatie en de bedreiging van de Amerikaanse democratie

In de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen in 2022 publiceerde The New York Times meerdere artikelen over desinformatie. Onbetrouwbare informatie omvatte onder andere onwaarheden over politieke kandidaten en samenzweringstheorieën over de Covid-19 pandemie en de presidentsverkiezingen van 2020. De zorg…

Ruud Janssens

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Burn-outcultuur

Toen ik in 2018 een professioneel hoogtepunt had bereikt met de benoeming tot hoogleraar, was mijn gezondheid slechter dan ooit. Stressklachten en onrust waren in de loop der jaren mijn normale staat van zijn geworden. Op het einde tuurde ik…

Sarah De Mul

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Marktwerking in de zorg

De zorg is een markt – dat is het uitgangspunt van de marktwerking in de gezondheidszorg in Nederland. Maar winst maken is een beladen term als we het over de gezondheid van mensen hebben. Ik vond het 16 jaar geleden…

Eline van den Broek-Altenburg

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

China

Het werk dat me als historicus van de culturele relaties tussen China en Europa in de zeventiende en achttiende eeuw het meest tot nadenken heeft aangezet, is Unfabling the East: The Enlightenment’s Encounter with Asia (2018) van de Jürgen Osterhammel.…

Nicolas Standaert

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Anders denken: ja en neen

De laatste vier jaar werk ik vanuit de Vrije Universiteit Brussel en de Radboud Universiteit in Nijmegen met een team van juristen en informatici aan ICT in het recht, oftewel de inzet van ‘legal tech’ in de rechtspraktijk. Ik noem…

Mireille Hildebrandt

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Meer obesitas in de logistiek graag

Ruim 35 jaar geleden begon ik met een onderzoek naar de opkomst van logistiek in Nederland. Het rapport kreeg de toepasselijke naam ‘Nederland ingeschakeld’ (1986). Hierin werd de positie van verschillende vervoersmodaliteiten beschreven en de beïnvloeding daarvan door nieuwe inzichten…

Kees Machielse

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Algoritmes en rechtvaardigheid

Er is de laatste jaren veel te doen over algoritmes die leiden tot discriminatie en onrechtvaardigheid. In het kindertoeslagschandaal kregen mensen met een dubbele nationaliteit ten onrechte een hoog-risicolabel. Gezichtsherkenningssoftware heeft meer moeite om donkere mensen te herkennen, en COMPAS,…

Ibo van de Poel

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Alledaagse, botsende en borrelende bubbels

Met “Augmented Reality”-technologie (AR) wordt over onze waarneming van de fysieke wereld virtuele inhoud geprojecteerd. We gebruiken daarvoor speciale apparatuur, zoals een smartphone of “smart glasses” om met virtuele beestjes zoals in Pokémon GO te spelen. In principe kan de…

Anton Nijholt

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

De kracht van ideeën

In mijn kleine hoek van de geschiedenis zijn de laatste jaren ideeën als drijfveer van individuen en groepen geherwaardeerd. Ik werk hoofdzakelijk over de Late Oudheid, de overgangsperiode van Oudheid naar Middeleeuwen tussen ongeveer 300 en 800 n. Chr. Dit…

Peter van Nuffelen

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Goed communiceren begint met luisteren

Het is maart 2020 en de wereld lijkt abrupt tot stilstand te komen. Een onzichtbaar en ongrijpbaar gevaar raast de wereld over en neemt ook Nederland gevangen. We zijn onderdeel geworden van de pandemie en Nederlanders maken kennis met het…

Frank Nuijens

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

De toekomst van werk

Als hoogleraar Organisatiegedrag doe ik sinds een aantal jaar onderzoek naar de toekomst van werk. Hierdoor ben ik anders gaan denken over de aard van kennis en feiten binnen de sociale wetenschappen. Naarmate ik meer las over de toekomst van…

Nicky Dries

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Code Rood voor de Mensheid

Afgelopen winter schreef ik een uitgebreid Nederlandstalig artikel over de hedendaagse opwarming van de Aarde voor het Rechtsgeleerd Magazijn Themis. Ik kan het niet laten de eerste alinea hier te citeren, omdat het artikel pas in 2023 zal verschijnen: “De…

Herman Philipse

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

China’s supermacht, en wat we daar wel en niet mee aankunnen

Tijdens het 20e congres van de Chinese Communistische Partij werd het nieuwe Politbureau volgepakt met loyalisten van de secretaris-generaal Xi Jinping. Xi overschreed vervolgens de grens tussen autocratie en dictatuur definitief toen hij zijn voorganger Hu Jintao bij de presentatie…

Frank N. Pieke

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

We moeten de ontwikkeling van Artificiële Intelligentie op een meer energiebewuste manier gaan aanpakken.

Ik ben me er als onderzoeker bewust van geworden dat we de ontwikkeling van artificiële intelligentie (AI) heel anders moeten aanpakken. En dan specifiek vanwege de exponentieel toenemende energiebehoefte ervan. Wagens die autonoom parkeren, verbeterde analyses van medische beelden en…

Steven Latré

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Uitlegbare AI, het brein en wiskundig programmeren

Waar denk ik nu anders over? Interessante vraag. Ik ben sinds 2017 met emeritaat, en aan het eind van een druk en boeiend leven in de (medische) beeldanalyse is daar ineens de explosie van artificiële intelligentie, en ‘deep learning’. Die…

Bart ter Haar Romeny

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Slim is niet altijd wijs

Slim is niet altijd wijs[1] Er was hoop dat de pandemie tot een nieuw sociaal contract zou leiden, waar we meer oog zouden hebben voor de consequenties van ons gedrag, niet alleen uit eigen belang, maar ook uit solidariteit met…

Désirée van Gorp

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Diversiteit van de pedagogiek

Een kleine 10 jaar geleden schreef ik voor het Leidse universitaire nieuwsblad onder de oproep “Pedagogiek zoekt vrouwen én mannen!” het volgende: ‘Mannen die voor de pedagogiek kiezen doen dat niet omdat vrouwen de opvoeding en het onderwijs zouden domineren…

Marinus van IJzendoorn

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Het beeld van de wetenschapper

Als kind had ik nooit de ambitie, niet eens de gedachte, om wetenschapper te worden. Ik kom uit een arbeidersgezin en dat ik vwo ging doen was al heel wat. Op basis van de carrières van mijn vader en ooms…

Andy van den Dobbelsteen

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Locatie en de buren zijn óók belangrijk voor kankercellen

Locatie, locatie. Makelaars zullen u vast wel eens verteld hebben dat de locatie van een huis belangrijk is voor de waarde. Een vergelijkbaar huis in een afbraakbuurt is minder waard dan wanneer het gelegen is in een villabuurt. Daarbij wordt…

Frank Kruyt

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Schijn en de maat van schuld. Een her-vertelling

De Nederlandse schrijver Herman Schönfeld Wichers (1902-1990) is vandaag alweer bijna vergeten. Onder het pseudoniem Belcampo schreef hij een groot aantal fantasieverhalen, vaak bizar, en niet allemaal even interessant, maar sommige zijn erg intrigerend. Het Verhaal van Oosterhuis is zo’n…

Joachim Duyndam

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Moslimfeminisme, ‘pornografie’ en de krakende broden van Lviv: wat ik leerde over gender

Tussen 2005 – het jaar van mijn promotie – en nu ben ik anders gaan denken over gender. Tijdens de verdediging van mijn proefschrift mopperde ik hardop, voor een volle zaal, over feministische studies van klassieke Russische literatuur. Die gaven…

Ellen Rutten

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Waarom mijn dochters geen rijbewijs zullen hebben

Ik hoop – nog altijd – dat mijn dochters geen rijbewijs meer nodig zullen hebben. Maar ik ben anders gaan nadenken over de reden waarom. Lange tijd dacht ik dat zelfrijdende wagens een rijbewijs overbodig zouden maken, maar nu ben…

Jan Adriaenssens

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Terug naar Aristoteles

Na de val van de Berlijnse muur in 1989 werd het ‘einde van de geschiedenis’ uitgeroepen. Onze westerse, liberale democratie had definitief gewonnen van het communistische experiment in het Oosten. Bij het touwtrekken tussen kinderen van 50 jaar op het…

Klaas van Egmond

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Cognitieve vaardigheid: panta rhei

Het meten van (verschillen in) cognitieve vaardigheid is één van de belangrijkste bijdragen van de cognitieve psychologie aan de maatschappij. Verschillen tussen mensen in ogenschijnlijk arbitraire taken zoals het onthouden van willekeurige getallen en het aanvullen van abstract patronen zijn…

Rogier Kievit

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Is taal leren wel pure statistiek?

Voor mensen die de taaltechnologie een beetje volgen, was dit een verwarrend jaar. In april kwam de softwareontwikkelaar Blake Lemoine van Google naar buiten met een oorspronkelijk intern bedoeld rapport waarin hij beweerde dat een nieuwe chatbot waaraan het bedrijf…

Marc van Oostendorp

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Een nieuw inzicht dankzij het emeritaat

Deze zomer ging ik met pensioen of, zoals dat bij hoogleraren heet, met emeritaat. Er is een reden voor dit betekenisverschil. Het wil eigenlijk zeggen dat een wetenschapper nooit echt met pensioen gaat. Met de huidige druk in de universitaire…

Bob de Graaff

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Communicatie in de wetenschap

Er is de laatste tijd veel aandacht voor het belang van goede communicatie over wetenschap. Maar communiceren is makkelijker gezegd dan gedaan! Voor mij is niet alleen communicatie naar een breder publiek belangrijk, maar ook naar wetenschappers uit andere gebieden.…

Stephan Smeekes

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Concurrentie en de sterke overheid

De eerste stelling bij mijn proefschrift Regulering bij concurrentie, de Nederlandse elektriciteitssector, dat ik in 1999 verdedigde, luidde als volgt: Volmaakte mededinging in de elektriciteitssector vergt ingrijpende regulering en intensieve overheidsbemoeienis. De tweede stelling sloot daarop aan: concurrentie is een…

Annelies Huygen

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Energiebesparing op de eerste plaats?

Het is de laatste jaren een gemeenplaats geworden, ook onder politici: energiebesparing is onze eerste brandstof, en: energy efficiency first[i]. Het belangrijkste wat we kunnen doen tegen klimaatverandering is energie besparen, besparen en nog eens besparen. En laten we eerlijk…

Kornelis Blok

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Bodembiodiversiteit maximaliseren: binnen of buiten landbouwsystemen?

De bodem huisvest 25% van alle biodiversiteit wereldwijd. In één hand grond zitten miljoenen bacteriële cellen van tienduizenden soorten, en honderden meters aan schimmelhyfen. Er leven 4,5 x 1020 nematoden in de bovenste laag van de bodem wereldwijd, en in…

Franciska de Vries

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Softwarebetrouwbaarheid

Software is een onmisbaar onderdeel geworden van ons dagelijks leven. We kunnen ons niet meer voorstellen hoe het leven zou zijn zonder mobiele telefoon en alle applicaties die alles zoveel makkelijker maken. Maar ook in allerlei andere aspecten van ons…

Marieke Huisman

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Stop met doelloos nakijken van werk van leerlingen

Maart 2022. Kippenvel op de Charles Dickensschool in een achterstandswijk in Londen. Je ziet en voelt aan alles dat dit een topschool en een topteam is. Het vakmanschap, de lessen, de werksfeer, de rust en bovenal de sterk betrokken leerlingen.…

Inge de Wolf

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Fundamentele domheid

Niks gaat zoals verwacht. De economie kraakt en zucht, maar de arbeidsmarkt geeft geen krimp. Inflatie heeft in stagnatie weer een vriendje gevonden. Vladimir Poetin is definitief van het padje. In zijn dromen staat hij binnenkort aan de Noordzee, voorbij…

Arjen van Witteloostuijn

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Neurorechten?

Ik doe al jarenlang onderzoek naar de maatschappelijke consequenties van brein-computertechnologie. Het idee is om computers en hersenen rechtstreeks met elkaar te laten communiceren, dus zonder het gebruik van spieren, zintuigen, toetsenborden, muis of computerscherm – in plaats daarvan direct…

Pim Haselager

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Weerstanden tegen palliatieve zorg en euthanasie

Weerstand tegen palliatieve zorg Het inschakelen van palliatieve zorg roept nog erg veel weerstand op. Zo begeleiden de palliatieve thuiszorgequipes hun patiënten amper twee weken voor ze overlijden. Twee weken! Eerder worden ze niet gevraagd. En dan behoort België tot…

Wim Distelmans

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

In gesprek met machines

Mijn ‘beste idee van 2014’ was software die zich kan aanpassen aan normen van mensen. Het doel was mensen ondersteuning te bieden in het dagelijks leven met respect voor hun waarden en die van hun naasten. Dit is belangrijk omdat…

Birna van Riemsdijk

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

De investeringsagenda voor de toekomst van Nederland

Elke verandering is een kans om het beter te gaan doen Voor veranderingen zijn beslissingen nodig, zeker in tijden van transformaties op zoveel gebieden: van digitalisering tot verduurzaming en van anders werken tot preventie in de gezondheidszorg. Juist in het…

Annemieke Roobeek

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Epigenetica

Soms is het goed om niet mee te gaan met een hype en om juist niet anders na te gaan denken. Veel biologen zijn de laatste jaren anders gaan denken over epigenetica. De term is oorspronkelijk geïntroduceerd door Conrad Waddington…

Maurijn van der Zee

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Gewoonheid

Nooit had ik verwacht dat ik een boek zou schrijven (De macht der gewoonte. Populisme in de polder, met Menno Hurenkamp, Amsterdam University Press, 2022) met een warm pleidooi voor het belang van gewoonheid. In navolging van Michel Foucault, beschouwde…

Jan Willem Duyvendak

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Waar bent u anders over gaan denken?

Vorige week was ik in Sierra Leone, één van de armste landen van de wereld. Het merendeel van de beroepsbevolking probeert een kostje bij elkaar te sprokkelen in de kleinschalige landbouw, en dat lukt vaak maar ten dele. Sierra Leone…

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Het leven praat terug. Waar ik anders over ben gaan denken en voelen

Bij persoonlijk leiderschap gaat het primair om invloed uitoefenen op jezelf en je omgeving. Hierbij gaat het niet om een formele functie of positie met bijbehorende titel, maar de mate van impact. Er zijn mensen die geen formele machtspositie hebben…

Gabriël Anthonio

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Diversiteit in de praktijk

Een oud-bewindspersoon vertelde mij ooit dat hij bij een bezoek aan een Rotterdamse basisschool een donker jochie van een jaar of acht vroeg waar hij vandaan kwam. “Nou, gewoon uit Rotterdam”, antwoordde het jongetje met Rotterdamse tongval. “Ja, maar waar…

Han Entzinger

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Na zelfrijdende auto’s ook zelfsturende organisaties?

De eerste experimenten met zelfrijdende auto’s vonden al plaats in de jaren 1930. Futurama, een prototype verkeerssysteem dat werd gesponsord door General Motors, werd gepresenteerd op de Wereldtentoonstelling van New York in 1939. Futurama gaf een inkijkje in de toekomst…

Wil van der Aalst

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

CO2-verwijdering en de strijd tegen klimaatverandering

De gevolgen van klimaatverandering zijn overal ter wereld te merken: extreme hitte en droogte, hevige regenval, tornado’s en cyclonen op ongewone plaatsen. Klimaatopwarming vormt steeds meer een bedreiging voor menselijk welzijn en voor de planeet. Om de gevolgen van klimaatverandering…

Sara Vicca

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Medische modellen: van statisch naar complex

Mijn denken over gezondheid heeft zich ontwikkeld van denken in het medisch model naar denken in complexe systemen. Suïcidaal gedrag is een uitermate complex en individueel gedrag, dat zich dynamisch over tijd ontwikkelt. Toch onderzoeken we suïcidaliteit niet op dit…

Derek de Beurs

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Bestaat er een kwantumzwaartekracht zonder de relativiteitstheorie?

Buiten de wereld zoals wij die dagelijks ervaren, kan de natuurkunde vreemde gedaantes aannemen. Zo voorspelde Einstein in zijn relativiteitstheorie dat bij grote snelheden, vergelijkbaar met die van het licht, de tijd vertraagt en afstanden krimpen. Aangezien een lichtdeeltje in…

Eric Bergshoeff

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Media en design

Het mediagebruik van onszelf of dat van anderen: we stellen het af en toe wel eens in vraag. Als individu, partner, collega, ouder of grootouder. Soms met schuldgevoel, soms met frustraties, maar evengoed ook met fascinatie en voldoening. Media zijn…

Bieke Zaman

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Interdisciplinaire wetenschappers kennen het belang van definities

Interdisciplinariteit is voor veel wetenschappers een modewoord, een buzzword, een term om een extra vinkje in een onderzoeksvoorstel te krijgen. Maar échte interdisciplinaire wetenschap bedrijven is makkelijker gezegd dan gedaan. De veronderstelde voordelen zijn bekend: maatschappelijke problemen, zoals klimaatverandering, zijn…

Jolien Francken

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Pleidooi voor willekeur in politieke advertenties

De personalisering van de politieke advertentie Het gepersonaliseerde reclamemodel is definitief doorgebroken in de politieke wereld. Wereldwijd spenderen politieke partijen steeds hogere bedragen aan advertenties op Facebook, Instagram, Google of TikTok. Terwijl personalisering voor private goederen of diensten advertenties relevanter…

Olivier Braet, Pieter Ballon

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Burgerdemocratie?

Het klinkt sympathiek: laat burgers meebeslissen, leg de macht niet enkel bij gekozen politici. Helemaal nieuw is die gedachte niet. Inspraak en co-creatieve beleidsvoering bestaan al langer; de verdedigers van de burgerdemocratie willen echter een stap verder gaan. Panels van…

Rudi Laermans

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Globaal denken

Tegenwoordig heeft ‘globaal’ twee betekenissen, die weliswaar enige verwantschap vertonen, maar die toch ook heel verschillende connotaties hebben. Van oudsher betekent globaal ‘algemeen, niet gepreciseerd’, maar onder invloed van het Engels betekent het inmiddels ook ‘wereldwijd’. Er is verwantschap, want…

Jan Bransen

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Technologisch burgerschap en de geniale leegte van de democratie

De afgelopen jaren ben ik anders gaan denken over onze democratie: genuanceerder, bezorgder en tegelijkertijd met meer passie en hoop. Ik ben passievol omdat de democratische rechtstaat de rechten van iedere mens respecteert. Ik ben hoopvol omdat de democratie staat…

Rinie van Est

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Zelftesten kunnen de afvalberg van de gezondheidszorg helpen verkleinen in plaats van vergroten

Bloed-, urine- en DNA-testen, zwangerschapstesten, covid-testen, glucose-testen: we beschikken over een toenemend aantal medische hulpmiddelen. Die belanden vaak na eenmalig gebruik in de prullenbak. Toch ben ik er de voorbije jaren van overtuigd geraakt dat de ontwikkeling van technologische (wegwerp)artikelen…

Liesbet Lagae

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Wetenschappelijk advies in tijden van corona

Beleidsmakers vragen wetenschappers vaak om advies. Ik ben wetenschapper. Als ik advies geef, is dat dan wetenschappelijk advies? Deze vraag heeft de afgelopen jaren aan relevantie gewonnen omdat wetenschappelijk advies een belangrijke plaats heeft gekregen in de maatschappelijke besluitvorming rondom…

Xander Koolman

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Determinisme of toeval?

Mijn vader (1925-2017) ontmoette de eerste niet-katholiek in zijn leven toen hij 21 was. Mijn moeder (1931-2011) navenant. Zelf zat ik op het St. Ignatiuscollege in Amsterdam, al was daar toen (1976-1981) niet meer iedere leraar Jezuïet of iedere leerling…

Klaas Landsman

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Hightech innovaties gaan de wereld niet redden, coherente innovaties wel

Mijn droom die ik had, toen ik begon aan mijn studie milieutechnologie, was het milieuprobleem op te lossen met technologische innovaties. Hoe meer hightech hoe beter. Nu, veertig jaar later, is het milieuprobleem ineens geëscaleerd in een milieucrises voor onder…

Cees Buisman

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Voorbij het kapitalisme?

‘It is easier to imagine the end of the world than the end of capitalism’. Deze quote van de Engelse filosoof Mark Fisher is een gevleugelde uitspraak geworden, die uitdrukking geeft aan ons onvermogen om ons een wereld voorbij het…

Rutger Claassen

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

We zijn wereldwijd nummer 1 in deep-tech ondernemerschap

Het afgelopen jaar ben ik anders gaan denken over de profilering van de regio Brainport-Eindhoven. Deze nieuwe zienswijze begon te ontstaan toen ik door de redactie van ESB, het Nederlandse economenblad, werd uitgenodigd om een artikel te produceren over wat…

Sjoerd Romme

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Waar ben ik anders over gaan nadenken?

In Het beste idee van 2014 schreef ik over de grenzen aan (microbiële) groei en de rol van diversiteit en innovatie binnen gesloten kringlopen, als model voor een duurzame economie. Microbiële fysiologie – mijn vakgebied – houdt zich bezig met…

Bas Teusink

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Over vrijwel alles ben ik anders gaan nadenken

Ik denk dat ik over vrijwel alles anders ben gaan nadenken in mijn leven, maar ik weet niet of ik hier later nog zo over denk. In mijn vakgebied, de psychiatrie, ben ik in ieder geval anders gaan denken over…

Floortje Scheepers

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Gelijke toegang hoeft niet altijd de norm te zijn

Kennis over DNA heeft zich snel ontwikkeld in de laatste tientallen jaren. Maar het komt maar langzaam ter beschikking voor burgers en patiënten. Waar ik anders over ben gaan denken is over ‘gelijke toegang’ als norm. In de gezondheidszorg en…

Martina Cornel

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Over evolutietheorie en menszijn

In mijn vakgebied – de filosofie van menselijke cognitie – was de toepassing van evolutietheorie lange tijd een beetje een hobby voor een klein groepje. Vanaf de jaren ’70 bestond sociobiologie, en vanaf de jaren ’90 kwam de evolutionaire psychologie…

Marc Slors

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Meer zelfvoorzienend worden is geen luxe, maar noodzaak

De spanningen in de wereld nemen toe, aangewakkerd door de coronapandemie en verhevigd door de oorlog in Oekraïne. Als gevolg hiervan worden we met de neus op de feiten gedrukt: we zijn economisch veel te afhankelijk geworden van import van…

Jacqueline Cramer

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

De rol van grote computers in onze maatschappij

Onze samenleving is afhankelijk van computers. Iedere dag gebruiken we smartphones en tablets om informatie te vinden of met anderen te communiceren. Snelle rekenapparatuur is essentieel voor vele industrieën. Bedrijven zoals Google, Amazon en Meta gebruiken krachtige rekenapparatuur om vragen…

Bert de Jong

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Onderzoeksfinanciering: harde competitie of gelijke middelen?

Om onderzoek te doen, is geld nodig. Deze middelen voor personeel, veldwerk, bibliotheekstudie of uitrusting in het laboratorium worden in vele landen en aan vele instituten competitief verdeeld. Het argument daarvoor is dat competitie stimulerend is en voor betere resultaten…

Patrick Degryse

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Verslaafd aan oneindigheid. De geschiedenis van het gevaarlijkste idee ooit

Het is een zeldzaamheid dat een boek een gidsboek is zonder de pretentie dat te willen zijn. ‘Verslaafd aan Oneindigheid van Walter Breukers en Jaap Godrie is zo’n boek. De lezer krijgt de ruimte om eigen beelden te vormen; niet…

Michaël van Straalen

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Van risicosamenleving naar crisissamenleving

In 2022 staat in vele landen het vertrouwen in overheid en politiek onder grote druk. Het is een tijd van oplopende en samenballende urgente problemen rondom lokale en landelijke probleemdossiers maar ook internationale bronnen van zorg: geopolitieke spanningen, vluchtelingenstromen, klimaatverandering…

Michel Dückers

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

De plaats van het denken in de samenleving

De vraag lijkt eenvoudig maar ze is het niet. Mocht ik ze letterlijk nemen – “waar?” – zou mijn antwoord een bepaalde plaats moeten aanduiden; vervolgens of ik op die plaats anders ben gaan denken dan op eerdere plaatsen. Tot…

Ignaas Devisch

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Je kunt (nog) alles worden!

“If you don’t know where you are going, any road will get you there” (Lewis Carroll) Een vroeg embryo, het allereerste begin van leven, bestaat slechts uit een klompje cellen. Deze cellen heten pluripotente stamcellen en kunnen nog alle cellen…

Pascale Dijkers

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

De magie van het gedeelde toekomstverhaal

Planologie reageert sterk op maatschappelijke turbulentie. Daardoor verandert ze ook voortdurend van karakter. De mate van democratisering van de samenleving werd bijvoorbeeld bepalend voor de manier waarop inspraak wordt geregeld. De term ‘inspraak’ dateert van de jaren ’70 en hield…

Zef Hemel

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Praten of vertrekken?

Voice of exit? Je stem gebruiken of weglopen? Het zijn de twee verschillende strategieën die socioloog Albert O. Hirschman beschreef in zijn klassieker ‘Exit, Voice, and Loyalty’ uit 1970. En hoewel ik in het persoonlijk leven geen wegloper meen te…

Rens van Tilburg

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Duurzame, recyclebare en zelfherstellende robots

Robots zijn complex en dus duur om te herstellen. Als ze te zeer stuk zijn, belanden ze op de afvalberg. Vaak zijn ze immers gemaakt van niet-recycleerbare plastic. Dit in tegenstelling tot de mens: wonden en breuken herstellen zichzelf. Een…

Bram Vanderborght

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Het wordt pas simpel als je ziet dat zorg complex is

Het knelt in de zorg. Werkplezier staat onder druk, personeel wordt steeds schaarser en de zorguitgaven stijgen tot grote hoogte. Als we niets doen, dreigt de manier waarop we nu gezondheidsvragen beantwoorden vast te lopen. We moeten in transitie komen.…

Jan Kremer

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Broodjeaapverhalen

De kleedkamer van onze basisschool was dé plek waar sterke verhalen werden uitgewisseld. Ik en mijn klasgenootjes proberen elkaar van alles wijs te maken, terwijl we allemaal wisten dat het onzin was. Het was de uitdaging om – ondanks dat…

Jerry Vermanen

Jaarlijkse vraag: Waar bent u anders over gaan denken? (2022)

Andere jaarlijkse vragen

89 bijdragen

2023

Wat is uw droomproject?